Co zabiera komornik podczas egzekucji i jak przebiega zajęcie majątku

Komornik może zająć pieniądze na koncie, część wynagrodzenia, ruchomości (np. sprzęt RTV, samochód) oraz nieruchomości, ale tylko na podstawie tytułu wykonawczego (np. prawomocnego wyroku z klauzulą wykonalności) i zgodnie z przepisami. Prawo chroni część majątku: niektóre świadczenia, kwotę wolną z wynagrodzenia oraz przedmioty niezbędne do życia. Poniżej opis przebiegu egzekucji krok po kroku, kolejności zajęć i wyjątków.

Przeczytaj również: Konto oszczędnościowe – pozwól sobie zyskać!

Podstawa prawna i moment wszczęcia egzekucji

Egzekucja rozpoczyna się po złożeniu przez wierzyciela wniosku egzekucyjnego wraz z tytułem wykonawczym, najczęściej prawomocnym wyrokiem z klauzulą wykonalności. Komornik jako funkcjonariusz publiczny działa przy sądzie rejonowym i realizuje ustawowe czynności egzekucyjne. Postępowanie ma charakter sformalizowany i przebiega według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego oraz ustawy o komornikach sądowych z 22 marca 2018 r.

Przeczytaj również: Korzystaj z oferty kulturalnej tanim kosztem

Co komornik może zająć: katalog świadczeń i składników majątku

Środki pieniężne na rachunkach bankowych – zajęcie następuje elektronicznie poprzez system OGNIVO. Po doręczeniu zawiadomienia bank blokuje środki do wysokości egzekwowanego świadczenia, z uwzględnieniem limitów ustawowych i wyłączeń. Obowiązuje miesięczna kwota wolna dla rachunków osób fizycznych w zakresie środków pochodzących ze świadczeń zwolnionych.

Przeczytaj również: Standardy zawodowe rzeczoznawcy

Wynagrodzenie za pracę – co do zasady możliwe jest potrącenie do 50% pensji przy umowie o pracę, z pozostawieniem co najmniej minimalnego wynagrodzenia w części niepodlegającej zajęciu (z wyjątkami przy alimentach). Do potrąceń stosuje się limity i zasady z Kodeksu pracy.

Emerytury i renty – potrącenia obejmują część świadczenia, przy czym co najmniej 25% minimalnej emerytury pozostaje wolne od zajęcia (inne limity przy alimentach i nienależnie pobranych świadczeniach określają przepisy szczególne).

Ruchomości – m.in. sprzęt elektroniczny, pojazdy, biżuteria. Zajęcie następuje protokolarnie w obecności dłużnika, osoby dorosłej w miejscu czynności lub świadka. Ruchomości przeznacza się na sprzedaż (np. licytacja publiczna) po uprawomocnieniu się zajęcia i dopełnieniu formalności.

Nieruchomości – mieszkanie, dom, lokal użytkowy, działka. Zajęcie nieruchomości jest środkiem dalszym, stosowanym po bezskutecznych zajęciach mniej dolegliwych. Wymaga wpisu do księgi wieczystej, oszacowania i przeprowadzenia licytacji zgodnie z procedurą.

Czego komornik nie zabiera: wyłączenia z egzekucji

Ustawy wyłączają z egzekucji przedmioty niezbędne do codziennego funkcjonowania i nauki. Co do zasady nie podlegają zajęciu m.in.: podstawowe urządzenia domowe, odzież, pościel, przedmioty codziennego użytku o niewielkiej wartości handlowej, rzeczy konieczne do pracy zarobkowej dłużnika w rozsądnym zakresie, a także artykuły szkolne i naukowe niezbędne dla kształcenia.

Wyłączone są także określone świadczenia socjalne i rodzinne w części lub w całości, zgodnie z przepisami szczególnymi. Komornik nie może zająć rzeczy nienależących do dłużnika; jeżeli w lokalu znajdują się przedmioty osób trzecich, mogą one wystąpić z powództwem o zwolnienie spod egzekucji.

Kolejność i logika zajęć: od najmniej do najbardziej dolegliwych

Praktyka postępowania zmierza do ograniczenia kosztów i szybkiego zaspokojenia świadczenia. Typowa sekwencja to: najpierw rachunek bankowy i wynagrodzenie, następnie ruchomości, a w dalszej kolejności nieruchomości. Taki porządek minimalizuje obciążenia dla stron i ułatwia rozliczenia.

Jeżeli środki na rachunku i z wynagrodzenia pokrywają należność, nie dochodzi do dalszych, bardziej dolegliwych zajęć. Gdy są niewystarczające, komornik przeprowadza oględziny i zajęcie ruchomości, a w dalszym etapie – po spełnieniu przesłanek – wszczyna egzekucję z nieruchomości.

Jak przebiega zajęcie majątku: krok po kroku

Po wszczęciu postępowania komornik kieruje do dłużnika zawiadomienie, zwykle listem poleconym, wzywając do dobrowolnej spłaty. Brak zapłaty skutkuje zajęciem składników majątku wskazanych przez wierzyciela lub ujawnionych w toku czynności.

Zajęcie rachunku bankowego następuje poprzez doręczenie bankowi zawiadomienia i blokadę środków. Zajęcie wynagrodzenia realizuje się przez zawiadomienie pracodawcy o obowiązku potrąceń i przekazywaniu środków na rachunek depozytowy.

W przypadku ruchomości komornik sporządza protokół zajęcia, oznacza rzeczy, poucza uczestników o prawach i obowiązkach. Po uprawomocnieniu zajęcia możliwa jest licytacja. Przy nieruchomości postępowanie obejmuje zajęcie, opis i oszacowanie przez biegłego, a następnie licytację w trybie przewidzianym w przepisach.

Prawa i środki ochrony dłużnika oraz osób trzecich

Dłużnik może zgłosić zarzuty co do zbiegu egzekucji, wnieść skargę na czynności komornika w przewidzianym terminie lub wnioskować o ograniczenie egzekucji, jeżeli doszło do naruszenia zakresu wyłączeń. Osoba trzecia, której rzecz zajęto, ma prawo wytoczyć powództwo o zwolnienie przedmiotu spod egzekucji.

W razie zajęcia świadczeń szczególnie chronionych lub przekroczenia limitów potrąceń dopuszczalne jest niezwłoczne żądanie korekty u płatnika (np. zakładu pracy, ZUS) oraz złożenie skargi do sądu za pośrednictwem komornika. Pouczenia co do terminów i trybu są doręczane wraz z pismami w sprawie.

Koszty egzekucji i ich rozliczenie

Opłaty egzekucyjne określają przepisy. W wielu sprawach obowiązuje stawka w wysokości 10% wyegzekwowanej kwoty, przy odmiennych zasadach w niektórych kategoriach świadczeń. Koszty – co do zasady – obciążają dłużnika, a komornik rozlicza je w postanowieniach doręczanych stronom.

Przykładowy przebieg rozmowy i najczęstsze pytania

„Czy komornik może wejść do mieszkania?” – W razie potrzeby i zgodnie z przepisami komornik może dokonać czynności w lokalu dłużnika, z poszanowaniem praw uczestników i rzeczy osób trzecich.

„Co z komputerem używanym do pracy?” – Przedmioty niezbędne do wykonywania pracy mogą korzystać z ochrony w rozsądnym zakresie; ostateczna ocena zależy od stanu faktycznego i przepisów.

„Czy dług rośnie w trakcie egzekucji?” – Do należności dochodzą koszty i odsetki zgodnie z tytułem wykonawczym oraz przepisami o opłatach egzekucyjnych.

Gdzie uzyskać informacje o czynnościach w rewirze

Informacje o właściwości miejscowej, trybie składania pism i godzinach przyjęć interesantów publikowane są na stronach kancelarii działających przy sądach rejonowych. Przykładowo, dane kontaktowe oraz informacje o właściwości zamieszcza komornik w Pilicy, zgodnie z wymogami ustawy i przepisów wykonawczych.

Najważniejsze zasady w skrócie

• Egzekucję wszczyna się na wniosek wierzyciela i na podstawie tytułu wykonawczego.
• Kolejność zajęć: konto i wynagrodzenie, następnie ruchomości, potem nieruchomości.
• Limit potrąceń: do 50% pensji przy umowie o pracę, z zachowaniem kwoty wolnej.
• Ochrona emerytur i rent: co najmniej 25% minimalnej emerytury wolne od zajęcia (z wyjątkami ustawowymi).
• Wyłączenia z egzekucji: rzeczy niezbędne do życia i nauki, oraz przedmioty osób trzecich.
• Skarga na czynności komornika przysługuje w ustawowych terminach; osoby trzecie mogą żądać zwolnienia rzeczy spod egzekucji.
• Koszty egzekucji co do zasady obciążają dłużnika i są rozliczane w toku postępowania.